"De Stichting Huize Aarde vroeg of het UMCU wilde meewerken aan een project om ziekenhuizen in Zuid Amerika milieubewuster te maken. Deze medewerking moest in de eerste bewustwordingsfase bestaan uit het geven van een presentatie tijdens een driedaags internationaal congres en het geven van adviezen in het ziekenhuis. Tijdens een tweede bezoek kon dan verder worden gegaan met de implementatie van te nemen maatregelen. De Technische Dienst en de Arbo- en Milieudienst van het UMC stelde de reis- en verblijfkosten en de benodigde tijd beschikbaar.

Op maandag de 2e juli begon het ‘Primero Seminario Internacional Hospitales Verdes’. Wat zou ons te wachten staan? De eerste indruk is goed. Er zijn gastvrouwen die iedereen ontvangen en van een badge voorzien. De ruimte is groot, met plaats voor ruim 160 personen. Ook blijken er goede audiovisuele voorzieningen aanwezig. Kortom, het congres blijkt professioneel georganiseerd te zijn. Uiteraard beginnen we te laat, want dat hoort erbij in Venezuela. Het programma is goed gevuld met sprekers uit verschillende hoeken van de milieuwereld. Er zijn sprekers van de gemeente, het regionale orgaan voor de gezondheid, de wetenschap, het instituut voor de bescherming van het meer van Maracaibo, van de afvaldienst van de gemeente en namens het ziekenhuis spreekt de directrice, dr. Mery Guerra.

De Spaanse teksten worden door een tolk voor Gijsbert Koren, mijn collega van het Medisch Spectrum Twente, en mij vertaald in het Engels. Het thema van de eerste dag is de actuele situatie rond toxische en andere afvalstoffen van ziekenhuizen in Venezuela. Al met al een vermoeiende dag, om zowel het Spaans van de sprekers te proberen te volgen als ook naar het Engels van de tolk te luisteren.

Dinsdag 3 juli, de tweede dag van het congres. Vandaag is er geen tolk aanwezig. Ik probeer het beetje Spaans dat ik spreek en versta in te zetten om Gijsbert ook van enige Nederlandse tekst te voorzien. Dat lukt aardig. Alfons Uijtewaal (van de Stichting Huize Aarde) speelt ook af en toe voor tolk dus we kunnen de sprekers redelijk volgen. Deze tweede dag staat in het teken van oplossingsrichtingen voor de milieuproblemen die tijdens de eerste dag zijn geconstateerd, ervaringen daarmee en visies daarop van mensen uit de praktijk. De sprekers bij dit tweede thema zijn afkomstig van de ministeries van gezondheid en van milieu in Venezuela, het ministerie van milieu in Colombia, een ecologisch ziekenhuis in Colombia en de Mother Earth Foundation (de koepelorganisatie van Stichting Huize Aarde en hun Colombiaanse zusterorganisatie). Weer een bont gezelschap van sprekers dat boeiende presentaties houdt. De spreker van het particuliere Ecologische ziekenhuis krijgt een staande ovatie voor zijn toespraak en een van de vragen die hem na afloop worden gesteld luidt of ze niet in zijn ziekenhuis kunnen komen werken? Het blijkt dat de congreszaal inmiddels ook voller zit dan de eerste dag. Dat belooft wat voor de derde dag, als Gijsbert en ik onze toespraken houden. Er zijn nu ongeveer 150 mensen aanwezig, een grote opkomst!

Woensdag 4 juli is de grote dag. De Nederlandse consul in Maracaibo, George Vinck, doet de introductie van de dag. Hij legt het een en ander uit over de betrekkingen tussen Nederland en Venezuela en over het totstandkomen van de relaties tussen de Stichting Huize Aarde en Maracaibo. Ondertussen begint het bij mij al flink te kriebelen en stroomt de zaal steeds verder vol. Vandaag blijkt de topdag te zijn met ruim 170 bezoekers!

Gijsbert Horen, Hanco de Labije en George Vinck.

Na de consul is het de beurt aan Gijsbert. Hij lijkt behoorlijk zenuwachtig, maar komt gelukkig ook in het Engels goed uit zijn woorden. Deze worden door twee tolken integraal vertaald: alle mensen in het publiek zijn voorzien van een koptelefoontje en kunnen zo zijn verhaal uitstekend volgen. Zijn verhaal is voorzien van een groot aantal foto’s van de milieusituatie in het Medisch Spectrum Twente.

Na een kleine drie kwartier is het mijn beurt. Ook ik ben behoorlijk zenuwachtig, maar het is wel een gezonde spanning. Ik vraag de mensen of ze hun koptelefoons willen afdoen, omdat ik graag in het Spaans wil beginnen. Dat oogst veel waardering en applaus voordat ik op het Engels overga. Het ijs is in ieder geval gebroken. Ook de zaal blijkt best nerveus en nieuwsgierig naar die Hollanders die hier zo komen opdraven. Het vervolg van mijn presentatie verloopt goed. Ik blijf binnen de tijd.

Als ik als afsluiting vraag of de directrice van het ziekenhuis naar voren wil komen omdat ik haar graag wat wil uitleggen over ‘de motivatie van de klomp’ ligt de zaal dubbel. Ik bied haar een paar klompen aan: als symbool voor milieuvriendelijk schoeisel, zodat zij als ze met die klompen aan door het ziekenhuis loopt kan laten zien dat ze een milieuronde doet, maar ook om de mensen die zich niet aan de afspraken houden een flinke schop te kunnen geven. Die geste wordt door haarzelf en door de zaal bijzonder gewaardeerd. Zo sluit ik de presentatie succesvol af.

‘s Middags heeft men een verrassing voor ons in petto. We gaan op bezoek bij een centrum voor volkseducatie. Dit blijkt te zijn gelegen in een gebied met Mangrovebossen, waar al eeuwen een groep authentieke inwoners woont. De huizen staan op palen en worden Palafitta’s genoemd. In het centrum krijgen we uitleg over het ontwikkelingsproject dat voor deze bevolkingsgroep is opgezet en geven ze inzicht in de problemen waar zij mee kampen. Het gebied wordt uit 6 richtingen bedreigd: - de open rioleringen stromen dwars door het gebied heen; - het gebied grenst aan een voormalige vuilstortplaats; - vanuit het meer komt steeds meer vervuiling binnen; - er stroomt een vervuilde rivier door het gebied; - het gebied zelf is door de verschillende stromen ernstig verontreinigd geraakt; - de inwoners beschikken niet over sanitaire voorzieningen: zij lozen dus ook zelf in het gebied.

De gemeenschap in dit gebied leeft voor een deel van de visvangst. Mede door de verontreiniging blijkt dat de inwoners steeds verder het meer op moeten om nog wat te kunnen vangen. Ik besluit om verder geen vis meer te eten in Maracaibo…. Naast de problemen met de visvangst ontstaan steeds meer problemen door alcohol- en drugsgebruik. Het centrum voor volkseducatie heeft een zware en complexe taak. Ze zijn in ieder geval begonnen met het bewust maken van de mensen en het opruimen van de rotzooi die zich in het gebied bevindt. Ook hier geldt weer: een beter milieu begint echt bij jezelf!

Op zaterdag brengen we een tweede bezoek aan de Palaffita’s. We rijden en lopen nu ook door het gebied. Ook hier spelen de kinderen in en met aangespoeld afval. Een aantal kinderen heeft ernstige huidaandoeningen en grote gezwellen op de armen. En toch zijn ze gelukkig en lachen ze veel en hard. Uiteraard ook om dat stelletje bleekgezichten dat zich onwennig door de wijk begeeft. We proberen de ouders van de kinderen duidelijk te maken dat ze naar het nieuwe kinderziekenhuis toe kunnen. Bezoeken daar zijn gratis, dus dat hoeft geen belemmering te zijn.

De zaterdagavond staat in het teken van afscheid nemen. Gelukkig kunnen we dat waardig doen, want de consul heeft ons uitgenodigd om in zijn Club Nautique nog wat te komen drinken. Hij haalt ons persoonlijk op bij het hotel. De club beschikt over een uitstekend restaurant annex bar met een prachtig uitzicht over het meer. Onder het genot van een stevige borrel, die wordt vergezeld van heerlijke plaatselijke gerechten (toch eet ik weer vis) kijken we terug op een geslaagd congres en succesvolle week. Er zijn veel mensen bij elkaar gekomen en gebracht en de eerste verbeteringen zijn al waarneembaar. En daar was het toch uiteindelijk om te doen".