Rechtspraak of jurisprudentie is het door rechters toegepaste recht. Het woord juridisch is afkomstig van het Latijnse woord "iurista". Het verwijst naar het woord recht en gerechtigheid. Deze woorden komen voort uit het Latijnse woord "rectus" en het Griekse woord "orektus", dat niet krom, een rechte lijn betekent.

 
Het woord recht staat ook voor juist, eerlijk, normaal (zoals het behoort), rechtvaardig, billijk en goed, echt, eigenlijk, vereiste, en in overeenstemming met de eis van de omstandigheden, de menselijke wil of bedoeling (Van Dale). Ook staat recht voor "in overeenstemming met de rede". Rede is de (intellectuele) manier van afwegen of iets wel of niet correct is (Larousse).

De bepaling of iets juridisch verantwoord of rechtvaardig is, is een afweging van wat op een bepaald moment wel of niet als correct of geschikt wordt beschouwd. Afhankelijk van het oordeel wordt daar een goed- of afkeuring aan verbonden.

Deze natuurlijke drang tot rechtvaardigheid is van alle tijden en is in onze samenleving verworden (geïnstitutionaliseerd) tot rechtspraak door een rechtelijke macht. Deze rechtelijke macht heeft de taak onze zekerheid, veiligheid en individuele of collectieve vrijheden te beschermen.

De gewoonte de afweging of iets juist of redelijk is over te laten aan een rechter, past in een samenleving wiens burgers gewend zijn verantwoordelijkheden af te staan aan anderen (deskundigen, experts of professionals). Dit verschijnsel doet zich voor op alle vlakken; religie (dominee, imam, priester e.d), kennis (wetenschappers), "keuze" van kleding (modeontwerpers), muziekvoorkeur (muziekindustrie), gezondheid (arts), veiligheid (politie en militair), besluitvorming (politici) etc.

In een duurzame samenleving heeft de burger de verantwoordelijkheid voor deze essentiële zaken weer voor een belangrijk deel in eigen handen genomen.