open brief aan milieu- en natuurbescherming in Twente

Wat is de rol van natuur- en milieubescherming in de transitie naar een duurzame samenleving?

Enschede, 25 september 2013

Beste mensen met een groen hart,

De laatste jaarverslagen van de lokale en regionale natuur- en milieuorganisaties zijn lovend over de milieuprestatie van afvalverwerker Twence BV 1). Het bedrijf werd in 2012 door Natuur- en Milieu Overijssel tot de groenste ondernemer van Overijssel geprezen 2). Zonder de milieuprestatie van dit bedrijf te ontkennen, is onze vraag of lokale en regionale natuur- en milieuorganisaties, die al jaren bij het milieubeheer van dit bedrijf zijn betrokken, voldoende geïnformeerd zijn over de risico’s van verbranding, met name de productie en verwerking van giftige reststoffen van het verbrandingsproces, en de risico’s van de eventuele injectie van deze reststoffen in onstabiele zoutholtes in de Twentse ondergrond. Het baart ons tevens zorgen dat medewerkers van deze organisaties de door stichting Huize Aarde geuite zorgen over deze gifinjectie, en een aangedragen alternatieve oplossing, niet schijnen te overwegen en alle vertrouwen lijken te hebben in de betrokken bedrijven 3).

Voor een objectieve beoordeling van afvalverbranding en de omgang met haar giftige reststoffen dienen wij kennis te nemen van de gevaren. Ook zullen wij op de hoogte moeten zijn van het in Nederland ontwikkelde beleid rond opslag van afval in de ondergrond (LAP2 en structuurvisies ondergrond Overijssel en Drenthe - deze laatste wordt vaak als referentie gebruikt). Dit beleid wijst niet duurzaam gebruik van de ondergrond af. Zoutholtes worden ongeschikt beschouwd voor opslag van alle soorten afval (SODrenthe). Een ander aspect dat om een onbevooroordeeld oordeel vraagt, is de sterk toegenomen import van huishoudelijk- en bedrijfsafval uit binnen- en buitenland voor verbranding in Twente, met de bijkomende productie en emissie van giftige reststoffen. En nu is er ook het voornemen giftige reststoffen van verbrandingsovens uit binnen- en buitenland naar Twente te halen voor definitieve opslag.
 
Wij doen daarom een oproep aan jullie om waakzaamheid opdat geen besluit wordt genomen over het gebruik van ons erfgoed - de ondergrond, dat niet teruggedraaid kan worden. Iedere vorm van legitimatie van een achterhaalde techniek als verbranding dient ontmoedigd te worden. We zullen bedrijven en overheden moeten stimuleren vaart te maken met duurzaam grondstoffenbeheer, met de introductie van een groene chemie, en een ecologisch en sociaal verantwoorde productie en consumptie. Met zo’n grote afvalverwerker als buur, die tevens eigendom is van de lokale gemeenschap, hebben wij hier in Twente een extra verantwoordelijkheid om met een kritische en creatieve houding aan deze transitie bij te dragen.
 
Daarnaast is voor de toekomst van de natuur- en milieubeweging een neutrale houding ten opzichte van bedrijven en overheden essentieel. Twintig jaar geleden voerden natuur- en milieuorganisaties rechtszaak na rechtszaak; nu verdedigt men bedrijven en overheden. Twee extremen. Vanzelfsprekend is een goed contact met bedrijven en overheden zinvol en efficiënt. En laten we eerlijk zijn, het is ook prestige- en statusverhogend. Voor beide zijden. Overheden en bedrijven weten dat ook. Zij maken daar gebruik van door milieu-, natuur-, buurt- en andere belangenorganisaties aan zich te binden.
Prestige en status is voor een belangenorganisatie gunstig, maar het heeft een risico. Dat we onze scherpte kwijtraken. We moeten er voor oppassen dat persoonlijke belangen ons blind maken voor het collectieve belang dat we geacht worden te vertegenwoordigen. Belangenorganisaties dienen kritisch te blijven en moeten ten alle tijden door de communicatiestrategie van bedrijven en overheden heen kunnen prikken.
 
De huidige transitie naar een duurzame samenleving vereist van belangenorganisaties dat zij in staat zijn plannen en activiteiten van bedrijven en overheden zowel vanuit een ethisch, sociaal als ecologisch gezichtspunt te kunnen beoordelen. Daarvoor is communicatie en samenwerking nodig tussen belangengroepen die zich vooralsnog op verschillende aspecten van de transitie naar een duurzame samenleving richten. Natuur- en milieuorganisaties kunnen met deze integrale benadering een kompasfunctie op zich nemen voor lokale en regionale duurzame ontwikkeling.
 
Belangenorganisaties moeten er ook voor waken dat zij mensen aantrekken die prestige en status bij hun organisaties zoeken, en mensen afstoten die met passie en doorzettingsvermogen nieuwe wegen in durven te slaan en daarmee de transitie naar een duurzame samenleving vorm kunnen geven. Een transitie die ook onszelf zal raken, onze structuren en omgangsvormen.

Met vriendelijke groet,

Stichting Huize Aarde

1) “Twence is een vooruitstrevend bedrijf wat betreft het concreet maken van duurzaamheid in de Twentse regio”, Natuur en Milieuraad Enschede Jaarverslag 2012; “Twence heeft ook veel aandacht voor de omgeving”, Natuur en Milieuraad Hengelo Jaarverslag 2012; “Wij hebben vertrouwen in de wijze van rookgasreiniging”, NMRHengelo Jaarverslagen 2011 en 2012.
2) http://www.natuurenmilieuoverijssel.nl/default.aspx?page=7153
3) Tijdens een bijeenkomst van NMRE en SHA op 24 mei 2012; en een bijeenkomst van AkzoNobel, Twence, NMRE, Natuur en Milieu Overijssel en SHA op 11 maart 2013. Ook heeft SHA haar zorgen over het voornemen van de injectie van giftige reststoffen in de ondergrond op 5 juni 2013 naar NMRE, NMRH en NMO gestuurd en geen (inhoudelijke) reactie mogen ontvangen.

Tekening: Frits Ahlefeldt, hikingartist.com