ftalaten in de lucht

Ftalaten worden in de lucht als gas aangetroffen. De dampspanning van verschillende soorten ftalaten is laag, waardoor ze langzaam verdampen. Toch wordt de droge (stof) en natte (regen, hagel en sneeuw) neerslag (depositie) uit de atmosfeer als de belangrijkste bron van DEHP, DBP en BBP in oppervlaktewater beschouwd1).

DEHP is bij kamertemperatuur een viskeuze vloeistof en omdat DEHP niet gemakkelijk verdampt, vervliegt (emitteert) er maar weinig naar de atmosfeer. Eenmaal in de lucht hecht DEHP zich aan de stofdeeltjes en door de zwaartekracht, regen, hagel en sneeuw komt het vervolgens op de bodem terecht2). Voordat DEHP op de bodem terecht komt worden er kleine hoeveelheden door zonlicht afgebroken (gefoto-oxideerd). Als gevolg van deze atmosferische foto-degradatie is de overleving (halfwaardetijd) van de stof minder dan een dag3). De halfwaardetijd van DEHP in de atmosfeer is minder dan een dag4) .
 
Door foto-oxidatie van DPB in de lucht is de halfwaardetijd ongeveer 7,4 uur tot 3,1 dagen5).

- ftalaten in buitenlucht
 
De concentratie ftalaten in stadslucht is gemeten op 0.132 ng/L 6).
Onduidelijk is het of het hier alleen gaat om DEHP.

- ftalaten in binnenlucht
 

De blootstelling aan ftalaten binnenshuis vindt plaats via de lucht en via stof. Door het vrijkomen van DEHP uit plastic materialen, coatings en vloerbedekking, kan dit leiden tot hogere DEHP-concentraties in de binnenlucht dan in de buitenlucht2). In neergedaald en in zwevend huisstof wordt 1 à 2 milligram ftalaten per gram stof aangetroffen. Naast DEHP zijn ook DIHP, DEP, DIBP, DBP, BBP en DINP in huisstof aangetroffen7),9).

 
De DEHP-opname uit het (stof in het) binnenmilieu is hierdoor hoger dan in de buitenlucht7) . De opname door kinderen is minstens twee maal zo hoog als door een volwassene, doordat een kind dankzij de snelle ademhaling twee keer zoveel lucht binnen krijgt8). Ook wordt verwacht dat de inname van kinderen groter is omdat kinderkamers relatief minder geventileerd worden (kleiner raamoppervlak) en kinderen veel tijd binnen doorbrengen. Verder leven baby’s, peuters en kleuters, meer op de grond en krijgen zodoende relatief veel meer neergedaald stof binnen dan een volwassene.
 
In de werkomgeving kunnen grote hoeveelheden ftalaten worden aangetroffen, vooral in de industrie waar PVC wordt geproduceerd en op kantoren waar veel PVC-producten worden gebruikt. Hoewel de gemeten waarden op de werkvloer (van 1.1μg/L) lager waren dan binnenshuis, zijn zij nog altijd veel hoger dan de gemeten concentraties in stadslucht (0.132 ng/L)3).



1) WHO 131, 1992; WHO 189, 1997 en WHO, 1999 in 10).
2) USDEP, 2002, Toxicological profile ford i(2-ethylhexyl)phthalate US Department of Health and Human Services, Public Health Service, Agency for Toxic Substances and disease Registry.
3) Tickner J, Ph Hunt, M Rossi, N Haiama, M Lappe, 1999, The Use of Di-2-Ethylhexyl Phtalate in PVC Medical; Devices: Exposure, Toxicity and Alternatives, Lowell Center for Sustainable Production, University of Massachusetts Lowell.
4) ECETOC 1985 in 10.
5) Howard 1991 in 10.
6) Vainiotalo and Pfaffi, 1990, in Hill SS, BR Shaw, AHB Wu, 2000, The clinical effects of plasticizers. Antioxidants and other contaminants in medical polyvinylchloroide tubing during respiratory and non-respiratory exposure, Review, Clinica Chimica Acta 304: 1-8.
7) NB DEHP vertegenwoordigt ongeveer de helft van alle gevonden ftalaten in zwevend huisstof. Toch wordt in deze bron alleen de opname van DEHP uitgewerkt. Oie L, LG Hersoug, JØ Madsen, 1997, Residential Exposure to Plasticizers and Its Possible Role in the Pathogenesis of Asthma, Env. Health Perspectives 105/9.
8) Proctor 1982 in 7).
9) Bornehag, et al, 2004, The Association between Asthma and Allergic Symptoms in Children and Phthalates in House Dust: A Nested Case–Control Study, Environmental Health Perspectives, vol. 112, nr 4.14, p. 1393 -1397.
10) Wiersma G en HAJ Mulder 2000, Broomhoudende brandvertragers, ftalaten, musk, xyleen, tri en per en zink, rapport KNNM BV en Chemiewinkel RUG.

Fotos: Stg. Huize Aarde